Çocuk Gelinler

Çocuk gelinler hakkında

Her yıl yaklaşık 14 milyon farklı ülkeler, etnikler, kültürler ve mezheplerden olan kızlar 18 yaşına girmeden önce evleniyırlar. Bu olay onların çocukluğunu çalarak sağlık ve eğitim hayatlarını tehlikeye düşürüyor.

Çocuk evlenmenin yaşandığı ülkeler

Bu olay doğrudan bir evrensel sorundur. Çocuk gelinler Orta Doğu’dan Latin Amerika’ya dek, Güney Asya’dan Avrupa’ya kadar yayılarak dünyanın her tarafında bulunmaktadır. Bu sorun Nijer’de (%75), Orta Afrika Cumhuriyeti’nde (%68), Çad’da (%68), Bangladeş’te (%66) büyük çapta yaşanmaktadır (http://www.girlsnotbrides.org/where-does-it-happen).

Gelişmekte olan ülkelerde, kızların 3’te 1’i 18 yaştan önce ve 9’dan 1’i de 15 yaştan önce evlenmektedirler (http://www.girlsnotbrides.org/where-does-it-happen).

Hacettepe Üniversitesi’nin Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na (2008) göre, 18 yaşın altında evlenen kadınların oranı %28’dir. Bu oran bölgeler arası farklılık göstermektedir; Orta Anadolu’da %37’ye, Doğu ve Güneydoğu’da %40-42’ye çıkmaktadır (Uçan Süpürge Erken Evlilikler/Çocuk Gelinler Politika Notu, 2012).

Dünyada yaklaşık 20-49 yaşları arasında olan 400 milyon kadın 18 yaştan önce evlenmiştir. 2010 yılında, 67 milyon kız 18 yaştan önce evlenmiştir. Eğer bu süreç devam ederse gelecek 10 yılda 142 milyon kız 18 yaştan önce evlenmek zorunda kalacaktır. Yani ortalama her sene 14.2 milyon kız çocuğu (http://www.icrw.org/child-marriage-facts-and-figures.).   

Erken evlenme kızları erkeklerden daha çok etkiliyor

2003 yılında, 15-19 yaş arasında evlenen kız ve erkekleri oranını karşılaştırdığımızda Mali’de bu oran her 72 kız için 1 erkek çocuğu, Amerika’da her 8 kız için 1 erkek ve El Salvador’da her 6 kız için bir erkektir (http://www.girlsnotbrides.org/about-child-marriage).

 İran’da çocuk gelinler

İran’nın yasalarında evlenme yaşı kızlar için 13 ve erkekler için 15 yaş olarak belirlenmiş fakat  çocuğun vali-yi kahrisinin izni ve mahkemenin onayı ile bu yaş sınırı dikkate alınmadan çocuk evlenmek zorunda kalabilir. Bu da aslında yasal olarak sınırın olmamazlığı anlamına geliyor.

2012 yılında en az 1537 kız çocuğu 10 yaştan önce evlenmek zorunda kalmıştır. Bu sayıdan 1411 evlenme Erdebil eyaletinde gerçekleşmiştir. 10-14 yaşları arasında 29827 kız da evlenmeye mecbur edilmiştir. İran’ın verdiği istatistiklerde 10-14 yaş arasında evlenen çocukların yaşları belirlenmemiştir. Bu durum 13 yaştan önce evlenmiş çocukların sayısının belirlenmesini engelliyor. Şarghi Azerbaycan 10-14 yaşları arasında 3348 erken evlenmeye sayısıyla İran’ın erken evlilik açısından ikinci eyaleti olarak bilinmektedir. Dikkate almamız gerekiyor ki bu istatistikler sadece İran’ın 32 eyaletinden 24 eyaletini kapsamaktadır. Kermanşah, Horasn-i Şumali, Sistan ve Beluçestan, Çarmahal-i Bahtiyari, Kerman, Buşehr, Gilan ve Kurdistan eyaletlerinden yaş ayrımı esasında kayda alınmış evlenmeler hakkında hiç bir bilgi bulunmamaktadır (Justic for Iran).

İstatistiklere göre geçen 5 senede kız çocukların sayısı okullarda ciddi bir düşüş göstermektedir. Doğumdan dolayı anne olumunun oranı ise son 20 senenin içinde her zamandan daha fazla artmıştır. 15 yaştan önce evlenmek zorunda kalan kızların oranı son 5 yıl içinde %35 artış göstermektedir (Justic for Iran). Erken evlenmelerin %55 kentte ve %45 köylerde uygulanmaktadır (Radio farda). 2012 yılında 25 bin çocuk evlendikten sonra boşanmıştır (bbc).      

İran’da Çocuk Gelinler Hakkında Yapılan Araştırmalar

İran’da çocuk gelinler hakkında az sayıda araştırma bulunmaktadır. Tebriz’in Hervi köyünde Factors Responsible for Early and Forced Marriage in Iran (2013) başlıklı bir araştırma Tebriz’in Hervi köyünde bu sorunu ele almıştır.

Bu araştırmada erken evliliğin sağlık üzerinde olumsuz etkileri dikkate alınmıştır. Fiziksel problemler, ruh hastalıkları, depresyon, korku, obsesif ve dehşet yaşanan en önemli sıkıntılardandır. Normal bir hamilelik için çoğu etkenler etkili olsa da yine 18 yaştan önce hamilelik, kişinin hayatını riske atabilecek en önemli özelliklerdendir.

Bu araştırmada Tebriz’in Hervi köyünde 18 yaştan önce evliliğin nedenleri ele alınmıştır.

Araştırmanın yöntemi:

Araştırmada nitel yöntem kullanarak 60 katılımcı ile bireysel mülakat ve odak grup tartışması uygulanmıştır. Mülakatlar yarı yapılanmış sorulardan oluşmuştur ve her mülakat yaklaşık 30 dakike sürmüştür. Katılımcılar:

a) 18 yaştan önce evlenmiş kızların ebeveynleri

b) evlenmiş öğrenciler

c) bekar öğrenciler

d) öğretmenler ve sağlık merkezinin personeli

e) köyün yerlileri

 Katılımcılara ilk başta basit sorular sonra ise kompleks sorlar sorulmuştur. Örneğin:

1) Evlenme ve onun uygun zamanı hakkında kişilerin genel düşünceleri;

2) Köyde kızların evlenme yaşı;

3) Kızın evlenmesini etkileyen faktörler (ailenin zorunluğu ve kızların isteği);

4) Okuryazarlık ve bilgi seviyelerinin evlenme ve birlikte yaşama üzerinde etkisi;

5) Erken ve zorunlu evlenme hakkında bilgiye sahip olmak;

6) Hayatlarının amacı ve dilekleri hakkında kızlara soru sormak.

Sonuç ve Tartışma

Araştırmanın sonuçlarına göre erken ve zorunlu evliliğe neden olan en önemli faktörleri şu şekilde özetleyebliriz:

-          Köyün kültürel ve sosyal baskısı

-          Ekonomik sorunlar;

-          Çocuk evliliğin yan etkileri hakkında bilinçsizlik;

-          Lise seviyesinde eğitime devam ettirmeye olumsuz bakmak;

-          Genç erkeklerin erken yaşlarda evlenmeğe eğilimleri;

-          Kızlar üzerinde uygulanan ailenin sıkı ve istenilmeyen kurallarından kurtulmak;

-          Köyde lisenin olmamazlığı.

Köylülere göre kızlar 15 yaştan önce evlenmelidirler. Bu yaştan sonra başarılı bir evlenmenin şansını kaybediyorlar. Üstelik köylülere göre bu yaşta evlenmeyen kızın fiziksel veya cinsel sorunu vardır. Bu toplumsal zorluluklardan dolayı 7-8 yaşta kız çocukları olan aileler kızlarının erken evlenmesi gerekliliği hakkında düşündürüyor.

Ekonomik duruma ilişkin, çoğu yerlinin durumu iyi olsa da yine ekonomik pozisyon kızların erken evlenmelerinde önemli rol oynamaktadır. Mali durumları iyi olan aileler gelinlerini zengin ailelerden seçmek istiyorlar. Kız çocukları olan fakir aileler ise zengin bir çocuk bulmak istiyorlar. Zengin güvey onların tutarsız ekonomik durumlarını garantiye alıyor ve hayatlarında zorlukla yaşayan ve acı çeken ailelerin sorunlarını çözmüş oluyor. Bir annenin dediğine göre “ aileler kızlarını para elde etmek için satıyorlar”, “paranın benim için değeri olmadığı için kızımın eğitimine devam etmesine ve istediği eğitimli bir erkekle evlenmesine izin vereceğim”.

Aile üyelerinin yaşam maharetleri, evlenme ve birlikte yaşama hakkında bilgisizlikleri erken evlenmenin oranını düşürtmenin diğer zorluklarındandır. Cismi ve fikri açıdan olgunlaşmaya öocuklarhayatlarında annelerinin yolunu izlemek zorunda kalıyorlar.

Köyde lisenin bulunmadığı da önemli etkenlerden birisidir. Mali sıkıntılardan dolayıdır ki bazen baba veya ağabey kız çocuğun başka bir yerde liseye gitmesine izin vermiyorlar.

Böyle bir ortamlarda çekiici eğlenmeler ve dinlenme olanakları olmadığı için köyde, çocuklar hayatlarında sessizlik ve durgunluğa yetişiyorlar. Yani aslında bir tür çıkmaza giriyorlar dolayısıyla evlenmek onlar için bu çıkmazdan bir kaçıştır. Öğrencilerin birisi şöyle anlatıyor “ağabeyim eğitimimi devam ettirmem için başka kente gitmeme izin vermiyor çünkü oranın insanları iyi değiller ve bana zarar verebilirler.”

Son olarak, oğlanlar köylerde genç kızlarla evlenmeye eğilimlidirler. Dolayısıyla aileler korkuyorlar ki eğer kızları büyüyerse kimse onunla evlenmez ve bu aile için bir utanç meselesidir. Birkaç öğrencinin bakışında evlenmek ailenin mantıksız baskı ve kısıtlamalarından kurtulmanın büyük yollarındandır.

Sonuç

Araştırmanın verilerine göre, 18 yaştan önce evlenmenin en önemli nedenleri şu şekilde özetlenebilir: kültürel yoksulluk, köylülerin bilgisizliği, karar vermekte güçsüz olmak, kızların gücünün ve iradelerinin az olması. Erken evliliği engelleyen en önemli etken kız çocuklarının okulda kalmalarını sağlamaktır.